slogan header

een vraag of reactie?    …contact

Letterie, Frank

BIOGRAFIE

Ik ben Frank Letterie. Ik ben in 1931 geboren in Den Haag. Ik heb een zus die in 1933 is geboren en een broer die in de oorlog is geboren, in april 1941.

We woonden toen al in Hilversum, waar we in 1935 naartoe verhuisd zijn voor het werk van mijn vader. Mijn ouders waren allebei erg politiek bewust. Ze kwamen uit een SDAP-milieu (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij). In de crisisjaren werd mijn vader extremer en is hij lid geworden van een communistische culturele vereniging (de VVSU). De Duitsers hadden politiek de pest aan socialisten én communisten, want dat waren bedreigingen voor het Nationaal Socialisme. Kennelijk waren er ook Nederlanders tegen, want die hadden lijsten  met de namen van communisten aangelegd. Mijn vader stond ook op een lijst en daarom is hij in juni 1941 ’s ochtends om 6 uur van huis gehaald en weggevoerd.

Ik heb later wel eens gelezen dat er diezelfde dag in totaal vierhonderd communisten van hun bed zijn gelicht. Na de oorlog heb ik gehoord, dat zelfs mijn moeder op die lijst stond, maar die hebben ze gelukkig thuis gelaten. Mijn vader was 33 toen hij weggehaald werd en hij is nooit ouder geworden.
Hij is eerst naar Kamp Schoorl gebracht; eind augustus 1941 is hij overgebracht naar Kamp Amersfoort. Hij kreeg kampnummer 6, waaruit blijkt dat hij tot de eerste groep gevangenen van Kamp Amersfoort behoorde. In december 1941 is hij afgevoerd naar het concentratiekamp Neuengamme in Duitsland. Zeven weken later was hij overleden. Aan vlektyfus. Een politieagent kwam het overlijdensbericht brengen. Dat is typisch voor het begin van de oorlog, toen werden er nog keurig berichten thuis gebracht. We kregen ook bericht vanuit Duitsland, dat hij daar was gecremeerd en dat we zijn as konden krijgen. We kregen zelfs de koffer met kleren weer terug gestuurd, die heb ik nog altijd in m’n atelier staan.

Letterie, Frank, geboren in 1931 vertelt een  verhaal:

tegeltje Letterie beschoten tijdens hongertochtWe gingen naar Drenthe, maar toen ik in Drenthe was, heb ik echt zelfstandig en alleen heb ik mijn eten bij elkaar gescharreld als klein jongentje. En mijn eigen fietstassen had ik gemaakt, van eh, van een oud vloerkleed, want ik had nog ja, zo’n driekwart fiets, die had helemaal op zolder gestaan en daar waren nog luchtbanden en zo, ik had dus toch een behoorlijk fietsje waarmee ik naar eh Drenthe kon. En daar heb ik toen eten gehaald. Twee keer. En ik vond het ook hartstikke leuk hoor. Ik heb dat helemaal niet ervaren als eh, nou ja, iets dramatisch, hoewel ik ben onderweg beschoten, ik heb in bij Putten, bij Putten heb ik in de greppel gelegen en ik ben bij Zwolle beschoten maar ach je ging liggen, en dan stond je weer op en dan ging je weer verder

Letterie, Frank, geboren in 1931 vertelt een  verhaal:

tegeltje Letterie Engelse vliegtuigenJa, het is natuurlijk zo dat je weet dat er gevaar is maar als kind ben je jezelf, ondanks dat je het weet, ben je jezelf toch niet echt bewust, wat het echte gevaar is. Want eh, ik eh, een voorbeeld: ik kan me goed herinneren dat toen ik uit Drenthe terug kwam van zo’n hongertocht moesten we in Zwolle voor de IJsselbrug moesten we werden alle mensen gecontroleerd door de landwacht, of ze eten bij zich hadden, en eh, ik weet wel dan stonden we in de rij, het huisje waar dat gebeurde dat staat er nog steeds, dat kan ik nog aanwijzen, dan stonden we in de rij, en terwijl we in de rij stonden, kwamen er plotseling Engelse vliegtuigen die de brug beschoten, en trouwens ook onderweg beschoten ook Engelse vliegtuigen ook alle mensen die op weg waren hoor. Dat gebeurde. Maar in ieder geval, die Engelsen beschoten de brug, en op dat moment hield de controle op en al die mensen gingen als het ware over die brug heen, want toen konden ze ongecontroleerd over die brug. Ondanks het feit, dat er geschoten werd. En als kind ben ik ook gewoon meegelopen, ja eh, je weet nog dat het gebeurde, ik verbeeld me zelfs, maar ik weet dat niet zeker, dat ik kogels in het wegdek heb zien vallen, maar dat kan ook verbeelding zijn, wat ik later ingevuld heb, maar in ieder geval, dat bewijst, dat je je niet realiseert wat het echte gevaar is. Als je je dat realiseert, dan doe je dat niet natuurlijk.

Letterie, Frank, geboren in 1931 vertelt een  verhaal:

tegeltje Letterie weghalen vaderIk kan me de reactie van mijn moeder op het weghalen van mijn vader niet meer herinneren. Mijn zus had de slaapkamer aan de voorkant en zij vertelde me wel, dat ze hem tussen de agenten de straat uit heeft zien lopen. Dat is de enige herinnering die ik heb. Ik ging ’s morgens gewoon naar school. Ik weet nog dat ik het aan de meesters vertelde, die zaten op een bloembak voor de school, en die waren ervan onder de indruk. Dat kan ik me wel herinneren …

Letterie, Frank, geboren in 1931 vertelt een  verhaal:

  © Alle rechten voorbehouden, Project ‘Kinderen van Toen’ Disclaimer & Privacy           Over deze site